Phát triển mạng lưới đô thị thông minh ASEAN

|

Phát triển mạng lưới đô thị thông minh ASEAN

Mô hình thành phố ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo để quản lý, nâng cao tiê;u chuẩn cuộc sống đô thị, cải thiện chất lượng phục vụ của chính quyền thành phố và sử dụng hiệu quả các nguồn năng lượng, tài nguyê;n thiê;n nhiê;n… là những định nghĩa cơ bản về đô thị thông minh mà nhiều quốc gia trê;n thê;́ giới đang từng bước xây dựng và phát triển trong những năm gần đây. Tại khu vực ASEAN với sáng kiê;́n xây dựng mạng lưới thông minh được đề xuất tháng 4/2018 đã thu hút sự hưởng ứng tham gia tích cực của các quốc gia thành viê;n. Mặc dù viê;̣c xây dựng và phát triê;̉n mạng lưới đô thị thông minh trong khu vực còn nhiê;̀u khăn, song Chính phủ các nước thành viê;n đã có nhiê;̀u nỗ lực và hợp tác nhằm phát huy tính hiệu quả của mô hình thành phố hiện đại này.
  
Sáng kiến mạng lưới đô thị thông minh ASEAN (ASEAN Smart Cities Network - ASCN) được triển khai thành lập từ năm 2018 tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 32 tại Singapore nhằm xây dựng một diễn đàn hợp tác của các đô thị cùng chia sẻ những mục tiê;u chung về phát triển đô thị thông minh và h??ớng đến phát triển bềnvững. Theo đó, ASCN là một nền tảng hợp tác, trong đó các thành phố trong mạng lưới sẽ hợp tác cùng nhau, h??ớng tới ba mục tiê;u: Tạo ra nền kinh tế cạnh tranh, môi trường bền vững và chất lượng sống cao, dựa trê;n nền tảng ứng dụng công nghê;̣.

Ngay từ khi mới ra đời, sáng kiến xây dựng mạng lưới thành phố thông minh ASEAN đã nhận được sự ủng hộ và đánh giá cao của giới chuyê;n gia khu vực. Bởi, theo các chuyê;n gia, dự báo đến năm 2030 sẽ có khoảng 90 triê;̣u người dân chuyển từ các khu vực nông thôn đến các thành thị trê;n khắp khu vực ASEAN, dẫn đến áp lực lớn đối với môi trường, cơ sở hạ tầng, hê;̣ thống xử lý rác thải và vê;̣ sinh cơ bản tại các thành phố. Chính vì vậy, xây dựng và phát triển mạng lưới đô thị thông minh trong khu vực sẽ góp phần quan trọng giải quyết những thách thức khi quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng.

Với những nỗ lực trong hợp tác, xây dựng và phát triển, đến nay ASCN đã dần hoàn thiê;̣n về cơ chế tổ chức, xác định các mục tiê;u phát triển đô thị thông minh ASEAN. Ở giai đoạn đầu, có tổng cộng 26 đô thị thí điểm được chọn từ các quốc gia thành viê;n để hình thành ASCN.

Năm 2018, ASCN đã xây dựng và thống nhất Khung mục tiê;u (ASCF) trong toàn Mạng lưới, tạo nền tảng nhận thức quan trọng về mục tiê;u phát triển đô thị thông minh. Theo đó, 3 đầu ra chiến lược của Mạng lưới là mức sống cao, nền kinh tế cạnh tranh và môi trường tự nhiê;n bền vững. Khung tập trung vào các lĩnh vực: Sự tham gia của công dân và xã hội, sức khỏe và phúc lợi, an toàn và an ninh, môi trường tự nhiê;n có chất lượng, cơ sở hạ tầng được xây dựng theo h??ớng công nghiê;̣p và đổi mới.

 


Ảnh minh họa
 
Để thực hiê;̣n được 3 mục tiê;u đầu ra trê;n, 2 nền tảng thúc đẩy là ứng dụng và phát triển hạ tầng kỹ thuật số và nguồn lực tài chính cùng các đối tác.

Năm 2019, ASCN đã thông qua Điều khoản Tham chiếu định hình khung hoạt động chính của Mạng lưới, gồm thúc đẩy các đối thoại giữa các thành viê;n; Cung cấp các đầu vào chiến lược về sáng kiến đô thị thông minh; Đề xuất giải pháp thực hiê;̣n; Chia sẻ các thực tiễn tốt về thúc đẩy đô thị thông minh; Cung cấp mối quan hê;̣ hợp tác với các đối tác để xúc tiến xây dựng đô thị thông minh; Thúc đẩy tiê;u chuẩn thành phố thông minh phù hợp đặc điểm địa phương.

Năm 2020, trong bối cảnh của đại dịch Covid-19 còn nhiều diễn biến phức tạp trê;n toàn cầu, Hội nghị ASCN 2020 đã được nước Chủ tịch luân phiê;n Viê;̣t Nam tổ chức theo hình thức trực tuyến, với sự tham gia của hơn 40 điểm cầu chính là đại diê;̣n các quốc gia thành viê;n và đại diê;̣n các đô thị thành viê;n, Ban thư ký ASEAN và các đối tác ngoài Mạng lưới.
 
Chủ đề xuyê;n suốt cho các hoạt động của ASCN 2020 là “Đô thị thông minh - h??ớng tới cộng đồng, bản sắc và phát triển bền vững vì một ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng”. Theo đó, các hoạt động được tổ chức h??ớng tới mục tiê;u: Thúc đẩy sự đa dạng trong sự thống nhất; Thúc đẩy sự tham gia tích cực và hợp tác thống nhất của các thành viê;n; Thúc đẩy các chương trình nghị sự với các đối tác ngoài khối; Thúc đẩy sự tham gia của khối tư nhân; Duy trì và phát triển các đối thoại của Mạng lưới.

Tại Hội nghị ASCN 2020, trê;n cơ sở những nguyê;n tắc được lựa chọn, các nước thành viê;n đã thảo luận và thông qua một số văn kiê;̣n. Theo đó, 26 đô thị tham gia trong ASCN sẽ xây dựng cho mình một tầm nhìn trung hạn; lập và triển khai kế hoạch hành động của mỗi năm phù hợp với điều kiê;̣n địa phương, đảm bảo phát huy bản sắc riê;ng của từng đô thị, từng quốc gia và đóng góp cho bản sắc chung của ASEAN.

Các chuyê;n gia cho rằng, viê;̣c thành lập ASCN và những nỗ lực sau đó của các nước thành viê;n ASEAN sẽ ngày càng thu hút đầu tư từ các nền kinh tế lớn. Thông qua ASCN, các thành phố thông minh ở khu vực ASEAN sẽ có cơ hội tiếp cận với nguồn vốn và thị trường lớn hơn, đồng thời khẳng định vai trò trung tâm của khu vực ASEAN.

Ngoài những lợi ích kinh tế trê;n, ASCN cũng giúp các nước thành viê;n ASEAN tận dụng được các nhân tố thuận lợi như tri thức, công nghê;̣ và quan trọng nhất là dữ liê;̣u. Sự chuyển giao công nghê;̣ và tri thức này sẽ có ý nghĩa đặc biê;̣t quan trọng khi các nước thành viê;n ASEAN tiếp cận với lĩnh vực công nghê;̣ cao cấp hơn từ các nền kinh tế như Trung Quốc, Mỹ và các nước phát triển khác. Hơn nữa, khả năng chuyển giao công nghê;̣ và tri thức được dự báo đem lại cơ hội tốt cho viê;̣c học hỏi chính sách giữa các nhà hoạch định chính sách đô thị của ASEAN.

Trong khuôn khổ hợp tác ASCN, nhiều quốc gia thành viê;n ASEAN đã triển khai hiê;̣u quả các dự án thành phố thông minh tại nước mình. Trong đó, Singapore với vai trò tiê;n phong đã có nhiều nỗ lực nhằm mở rộng hợp tác phát triển thành phố thông minh và ngoại giao kinh tế số mới. Theo đó, năm 2014, Singapore đã công bố kế hoạch trở thành quốc gia thông minh và tiến hành đầu tư hàng tỷ USD vào công nghê;̣ và cơ sở hạ tầng để đạt được mục tiê;u này.

Trang Smart Nation Singapore cho biết, để thúc đẩy viê;̣c áp dụng rộng rãi các công nghê;̣ kỹ thuật số và thiết bị điê;̣n tử thông minh trê;n khắp quốc gia, Chính phủ Singapore đã xác định 5 dự án chiến lược quốc gia, bao gồm: Hê;̣ thống nhận diê;̣n số quốc gia (cơ sở dữ liê;̣u thống nhất lưu giữ thông tin công dân, được tích hợp với các hê;̣ thống của chính phủ, cho phép các cơ quan, doanh nghiê;̣p và công dân dễ dàng truy cập và tương tác); thanh toán điê;̣n tử (cho phép mọi người thực hiê;̣n thanh toán đơn giản, nhanh chóng và an toàn); cảm biến thông minh quốc gia (triển khai các thiết bị cảm biến và thiết bị kết nối internet để thu thập dữ liê;̣u về mọi lĩnh vực, từ giao thông đến chất lượng nước); giao thông đô thị thông minh (tận dụng dữ liê;̣u và công nghê;̣ kỹ thuật số, bao gồm trí tuê;̣ nhân tạo và các phương tiê;̣n tự hành, để tăng cường giao thông công cộng); Moments of Life (ứng dụng di động giúp chính phủ chuyển các dịch vụ phù hợp đến công dân một cách kịp thời. Với ứng dụng này, cha mẹ có thể đăng ký khai sinh cho con, xin trợ cấp sinh con, tìm kiếm trường mẫu giáo, truy cập hồ sơ y tế của trẻ và nhận thông tin về nuôi dạy con cái).

Còn tại Thái Lan, quốc gia này cũng đang từng bước thúc đẩy kế hoạch chuyển đổi nền kinh tế thành hê;̣ thống sinh thái số hóa, với mục tiê;u xây dựng hơn 100 thành phố thông minh trong hơn hai thập niê;n tới. Thành phố Phuket, một trong ba thành phố tham gia ASCN của Thái Lan, đang áp dụng các biê;̣n pháp an ninh dựa trê;n ứng dụng thông minh như lắp đ???t hệ thống camera theo dõi trê;n đường phố hay trê;n biển, lắp đ???t hệ thống cảm biến đo được sự thay đổi về môi trường biển… Trong khi đó, tại Indonesia, có 10 thành phố đã áp dụng thẻ thông minh để cung cấp các dịch vụ xã hội tích hợp.

Tại Viê;̣t Nam, ngay sau khi tham gia ASCN vào năm 2018 (với sự tham gia thí điểm ASCN của 03 thành phố: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng), Thủ t??ớng Chính phủ đã ban hành Đề án “Phát triển đô thị thông minh Viê;̣t Nam giai đoạn 2018 - 2025 và định h??ớng đến năm 2030”, với 3 nhóm nội dung ưu tiê;n gồm: Quy hoạch đô thị thông minh; quản lý đô thị thông minh và tiê;̣n ích đô thị thông minh. Trê;n nền tảng cơ sở dữ liê;̣u liê;n thông, hiê;̣n nay nhiều đô thị ở Viê;̣t Nam đã có những thành công bước đầu trong viê;̣c cung cấp các tiê;̣n ích thông minh trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, giao thông, xây dựng, môi trường... từng bước tối ưu hóa quản lý phát triển đô thị, nâng cao chất lượng sống cư dân đô thị và tạo ra cơ hội phát triển con người, không bỏ lại ai phía sau.

Đặc biê;̣t, với vai trò là thành viê;n tích cực của Mạng lưới Đô thị Thông minh ASEAN cũng như nhận thức sâu sắc xu h??ớng thời đại, Viê;̣t Nam đã có nhiều chính sách và nỗ lực phát triển đô thị thông minh, như: Coi xây dựng đô thị thông minh là 1 trong 3 nhiê;̣m vụ cốt lõi trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia; phát triển đô thị thông minh bền vững đến 2025 và tầm nhìn 2030, bắt đầu từ Quy hoạch thông minh gắn với quản lý thông minh, cung cấp tiê;̣n ích thông minh, tạo thuận lợi cho các giao dịch giữa chính quyền/nhà quản lý - người dân - nhà đầu tư.

Thủ t??ớng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng để hoàn thiê;̣n và phát triển các đô thị thông minh tại Viê;̣t Nam viê;̣c phát triển đô thị thông minh phải gắn kết chặt chẽ với hạ tầng thông tin mạnh, xây dựng chính quyền điê;̣n tử, tiến tới chính quyền số trong Cách mạng công nghiê;̣p lần thứ tư và quá trình phát triển đô thị Viê;̣t Nam. Phát triển 
đô thị thông minh phải trê;n cơ sở cân nhắc cơ hội và rủi ro, thách thức gắn với nhu cầu và năng lực của địa phương, không thực hiê;̣n theo phong trào, đồng thời cần làm từng bước, có chọn lọc, theo lộ trình.
 
Viê;̣c tiếp cận đô thị thông minh cần theo h??ớng hiê;̣u quả, kế thừa và phát huy kinh nghiê;̣m của 35 năm đổi mới, đồng thời phát triển những giá trị gia tăng do công nghê;̣, kỹ thuật mới đem lại, phát huy bản sắc văn hóa đặc trưng riê;ng của khối ASEAN và đặc thù của các quốc gia thành viê;n. Các địa phương cùng với viê;̣c phát triển các tiê;̣n ích thông minh thì cần chú trọng xây dựng nền tảng cơ sở dữ liê;̣u thông minh phục vụ đưa ra các quyết định thông minh; thúc đẩy quy hoạch và các giải pháp quản lý đô thị thông minh.

Song, cần thu hút sự tham gia mạnh mẽ của khối tư nhân, phát huy năng lực đổi mới, sáng tạo; tạo hiê;̣u ứng lan tỏa mạnh mẽ. Đẩy mạnh các chương trình chiến lược khoa học, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, gắn kết hài hòa các chương trình đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và định h??ớng phát triển đô thị thông minh bền vững.

Có thể thấy, với ASCN, các quốc gia ASEAN đã tạo được động lực phát triển các đô thị thông minh để tăng cường đầu tư vào công nghê;̣ nhằm giải quyết những thách thức của đô thị cũng như tạo ra nguồn lực tăng trưởng mới. Đây là cơ hội tốt để các quốc gia ASEAN phát huy nội lực của các đô thị đồng thời tận dụng sự hỗ trợ từ các đối tác ngoài khối nhằm vượt qua giai đoạn khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch Covid - 19. Tuy nhiê;n, các chuyê;n gia cũng cho rằng, con đường xây dựng mạng lưới các thành phố thông minh tại ASEAN hiê;̣n còn nhiều khó khăn và thách thức. Trong đó phải kể tới sự khác biê;̣t về trình độ công nghê;̣ ở mỗi quốc gia sẽ là một rào cản lớn, bởi đây là yếu tố bắt buộc để các quốc gia ASEAN triển khai và phát triển mạng lưới đô thị thông minh.

Bê;n cạnh đó, nguồn lực đầu tư cũng và một vấn đề cần quan tâm, bởi hầu như các nước trong khu vực đều trong tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực công nghê;̣ cao. Đây sẽ là lý do khiến ASEAN gặp khó khăn trong viê;̣c khai thác cơ hội từ nền kinh tế kỹ thuật số. Đặc biê;̣t, tiến trình xây dựng mạng lưới thành phố thông minh tại ASEAN được dự báo sẽ phải đối mặt với các thách thức về an ninh mạng. Bởi vấn đề an ninh và bảo mật là những quan ngại chính đối với mỗi quốc gia trong tiến trình xây dựng và phát triển đô thị thông minh.
Do đó, để hiê;̣n thực hóa những cơ hội là xây dựng thành công các thành phố thông minh tại Viê;̣t Nam thì rất cần sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ các nước, sự chung tay góp sức của khu vực tư nhân, cũng như sự phát triển trong nhận thức của cộng đồng dân cư mỗi quốc gia trong khu vực./.
 
Gia Linh
Link Truy Cập American Bison Entertainment