Với bối cảnh thế giới chuyển mình trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, tr??? em ngày càng dành nhiều thời gian hơn trên các nền tảng trực tuyến để học tập, giao lưu và giải trí. Thê?? giới công nghê?? sô?? mang đến nhiều điều bổ ích, song cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, rủi ro gây hại cho tr??? em khi tiê??p xúc và truy cập vào những trang web độc hại, không phù hợp với lứa tuổi, những trang web đăng tải những thông tin không chính xác hay nguy cơ nghiện sử dụng mạng xã hội, bị bắt nạt, dụ dỗ trên mạng xã hội... Do vậy, câ??n tìm ra những giải pháp đê?? bảo vê?? trẻ em an toàn trong thê?? giới công nghê?? sô??.
Nguy cơ xâm hại tr??? em trong thê?? giới công nghê?? sô??
Nhiê??u cuô??c khảo sát cho thâ??y, tại Viê??t Nam, tr??? em ngày càng dành nhiều thời gian sử dụng internet với những mục đích khác nhau như: Xem phim, video; học tập; sử dụng mạng xã hội, theo dõi các nhân vật của công chúng; tìm kiếm thông tin; trò chuyện với bạn bè, người thân… Tuy nhiên, bên cạnh những yê??u tô?? tích cực cho học tâ??p, giao lưu, giải trí từ môi trường mạng thì tr??? em sẽ phải đối mặt với rất nhiều nguy cơ tiềm ẩn, xâm hại tr??? em qua môi trường mạng nguy hiểm không kém gì đời thực.
Các chuyên gia cho rằng, thê?? giới công nghê?? sô?? tăng tính dễ tổn thương của tr??? em trước những rủi ro và nguy hại, bao gồm sử dụng sai thông tin cá nhân, truy cập vào nội dung độc hại và bắt nạt trực tuyến. Các con sô?? thô??ng kê từ Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNICEF) cho biê??t, nguy cơ xâm hại, lạm dụng tr??? em vẫn đang diễn ra ngày càng phức tạp trên thế giới số. Theo đó, cứ 5 tr??? em và thanh thiếu niên, thì có 1 tr??? em bị bắt nạt trên mạng. Đáng lo ngại, 3/4 trong số đó không biết tìm kiếm sự giúp đỡ ở đâu.
Báo cáo của UNICEF ghi nhận sự hiện diện khắp nơi của các thiết bị di động khiến việc truy cập trực tuyến của tr??? em ít được giám sát hơn và do đó tiềm năng rủi ro cao hơn. Các mạng kỹ thuật số như các trang web đen và các tiền tệ kỹ thuật số tạo điều kiện cho các hình thức bóc lột và lạm dụng tồi tệ nhất diễn ra, bao gồm nạn buôn người và lạm dụng tình dục tr??? em “theo đơn đặt hàng”. Ngoài ra, các chuyên gia cũng cho rằng, máy ảnh và thiết bị ghi hình ngày càng nhỏ gọn hơn, được tích hợp vào mọi khía cạnh trong cuộc sống đã khiến quá trình sản xuất tài liệu xâm hại tình dục tr??? em và thu thập nội dung từ hành vi xâm hại tình dục không tiếp xúc trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
UNICEF cho biê??t, “Theo ước tính trên thế giới, tại bất kỳ thời điểm nào trong ngày thì có khoảng 750 nghìn đàn ông đang tìm kiếm tình dục trực tuyến với trẻ em, và hơn 3 triệu tài khoản đang được đăng ký trên 10 trang web lạm dụng tình dục tr??? em nguy hiểm nhất trên các trang web đen”. Trong khi đó, các hành vi xâm hại tình dục qua mạng được cho là rất đáng lo ngại và “bóc lột tình dục trên mạng” được coi là hành vi hình sự ở một số quốc gia, trong đó tr??? em bị bắt buô??c xuất hiện trước webcam để thực hiện hành vi tình dục hoặc bị xâm hại tình dục, đổi lại lấy tiền từ một khách hàng để họ có thể xem trực tiếp và/hoặc ra lệnh thực hiện các hành vi mà họ mong muốn.
Nguy cơ xâm hại tr??? em trong thê?? giới công nghê?? sô??
Nhiê??u cuô??c khảo sát cho thâ??y, tại Viê??t Nam, tr??? em ngày càng dành nhiều thời gian sử dụng internet với những mục đích khác nhau như: Xem phim, video; học tập; sử dụng mạng xã hội, theo dõi các nhân vật của công chúng; tìm kiếm thông tin; trò chuyện với bạn bè, người thân… Tuy nhiên, bên cạnh những yê??u tô?? tích cực cho học tâ??p, giao lưu, giải trí từ môi trường mạng thì tr??? em sẽ phải đối mặt với rất nhiều nguy cơ tiềm ẩn, xâm hại tr??? em qua môi trường mạng nguy hiểm không kém gì đời thực.
Các chuyên gia cho rằng, thê?? giới công nghê?? sô?? tăng tính dễ tổn thương của tr??? em trước những rủi ro và nguy hại, bao gồm sử dụng sai thông tin cá nhân, truy cập vào nội dung độc hại và bắt nạt trực tuyến. Các con sô?? thô??ng kê từ Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNICEF) cho biê??t, nguy cơ xâm hại, lạm dụng tr??? em vẫn đang diễn ra ngày càng phức tạp trên thế giới số. Theo đó, cứ 5 tr??? em và thanh thiếu niên, thì có 1 tr??? em bị bắt nạt trên mạng. Đáng lo ngại, 3/4 trong số đó không biết tìm kiếm sự giúp đỡ ở đâu.
Báo cáo của UNICEF ghi nhận sự hiện diện khắp nơi của các thiết bị di động khiến việc truy cập trực tuyến của tr??? em ít được giám sát hơn và do đó tiềm năng rủi ro cao hơn. Các mạng kỹ thuật số như các trang web đen và các tiền tệ kỹ thuật số tạo điều kiện cho các hình thức bóc lột và lạm dụng tồi tệ nhất diễn ra, bao gồm nạn buôn người và lạm dụng tình dục tr??? em “theo đơn đặt hàng”. Ngoài ra, các chuyên gia cũng cho rằng, máy ảnh và thiết bị ghi hình ngày càng nhỏ gọn hơn, được tích hợp vào mọi khía cạnh trong cuộc sống đã khiến quá trình sản xuất tài liệu xâm hại tình dục tr??? em và thu thập nội dung từ hành vi xâm hại tình dục không tiếp xúc trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
UNICEF cho biê??t, “Theo ước tính trên thế giới, tại bất kỳ thời điểm nào trong ngày thì có khoảng 750 nghìn đàn ông đang tìm kiếm tình dục trực tuyến với trẻ em, và hơn 3 triệu tài khoản đang được đăng ký trên 10 trang web lạm dụng tình dục tr??? em nguy hiểm nhất trên các trang web đen”. Trong khi đó, các hành vi xâm hại tình dục qua mạng được cho là rất đáng lo ngại và “bóc lột tình dục trên mạng” được coi là hành vi hình sự ở một số quốc gia, trong đó tr??? em bị bắt buô??c xuất hiện trước webcam để thực hiện hành vi tình dục hoặc bị xâm hại tình dục, đổi lại lấy tiền từ một khách hàng để họ có thể xem trực tiếp và/hoặc ra lệnh thực hiện các hành vi mà họ mong muốn.
Ngoài ra, tr??? em còn phải đối mặt với rủi ro khác nhau và các hình thức gây hại mới trong không gian mạng. Cụ thê?? như, nê??u ngoài đời khi bị bắt nạt, thủ phạm thường là một kẻ mạnh hơn và có thể đi kèm với bạo lực thân thể. Tuy nhiên, trên mạng tr??? em có thể bị dân cư mạng chế giễu, cợt nhả, chỉ trích, miệt thị hay bình luận ác ý, thậm chí công kích, đe dọa, làm mất mặt… Do đó, tr??? em có thể là nạn nhân, người đón nhận, người tham gia hoặc người khởi xướng các hành vi trực tuyến này.
Theo thống kê trong 5 tháng đầu năm 2023, tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ tr??? em 111 đã tiếp nhận 128 cuộc gọi về bảo vệ tr??? em trên môi trường mạng (giảm 39 cuộc gọi so cùng kỳ năm 2022) và 3 lượt thông báo về các kênh/video clip có nội dung độc hại đối với tr??? em (giảm 6 lượt so cùng kỳ năm 2022). Trong 128 cuộc gọi về bảo vệ tr??? em trên môi trường mạng có 124 cuộc gọi tư vấn, chiếm 3,6% trong số cuộc gọi tư vấn chuyên sâu của Tổng đài và 4 ca kết nối, can thiệp cho tr??? em bị xâm hại trên môi trường mạng. Đáng chú ý, trong 124 cuộc gọi tư vấn, có tới 30 cuộc gọi liên quan xâm hại tình dục tr??? em trên môi trường mạng, chiếm 24,2% (giảm 18 cuộc gọi so cùng kỳ năm 2022)…
Chung tay tạo lập môi trường thế giới số an toàn, lành mạnh đô??i với trẻ em
Tại Viê??t Nam, thời gian qua, Đảng, Nhà nước và cả hệ thống chính trị đã vào cuộc nhằm bảo vệ tốt hơn cho tr??? em trong thê?? giới công nghê?? sô??. Theo đó, hệ thống pháp luật về bảo vê?? trẻ em trên môi trường mạng đã được quan tâm xây dựng, tạo cơ sở pháp lý quan trọng như: Luật Trẻ em, Luật An ninh mạng, Luật Tiếp cận thông tin; Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành một số văn bản quan trọng nhằm bảo vệ tr??? em trên môi trường mạng.
Trong đó, Luật Tr??? em và Nghị định 56/2017/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Tr??? em đã quy định rõ về việc bảo vệ tr??? em trên môi trường mạng. Theo Nghị định 56, cơ quan quản lý nhà nước về thông tin, truyền thông; về giáo dục, đào tạo; về giáo dục nghề nghiệp; về trẻ em; các tổ chức hoạt động vì trẻ em; tổ chức hoạt động trên môi trường mạng có trách nhiệm truyền thông nâng cao nhận thức, nâng cao năng lực, phổ biến kỹ năng cho cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em, giáo viên, tr??? em và cơ quan, tổ chức có liên quan về lợi ích, tác động tiêu cực của môi trường mạng đối với trẻ em; về việc phòng ngừa, ngăn chặn hành vi xâm hại tr??? em trên môi trường mạng theo quy định của pháp luật về công nghệ thông tin, an toàn thông tin và các lĩnh vực có liên quan.
Nghị định nêu rõ: Cha, mẹ, giáo viên, người chăm sóc tr??? em có trách nhiệm giáo dục kiến thức, hướng dẫn kỹ năng an toàn cho tr??? em khi tham gia môi trường mạng; tr??? em có bổn phận tìm hiểu, học kiến thức, rèn luyện kỹ năng tự bảo vệ mình khi tham gia môi trường mạng; Tổ chức, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trên môi trường mạng phải hướng dẫn việc sử dụng dịch vụ, sử dụng các thiết bị công nghệ thông tin, tiếp cận thông tin để bảo vệ tr??? em trên môi trường mạng.
Cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động trên môi trường mạng phải phối hợp với cơ quan nhà nước có thẩm quyền và tổ chức, cá nhân khác trong việc bảo đảm an toàn thông tin c???a tr??? em trên môi trường mạng; ngăn chặn thông tin gây hại cho tr??? em theo quy định của pháp luật về an toàn thông tin mạng. Doanh nghiệp kinh doanh, cung cấp dịch vụ trên môi trường mạng phải có biện pháp sử dụng dịch vụ bảo vệ người sử dụng là trẻ em. Các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trên môi trường mạng và cá nhân khi đưa thông tin bí mật đời sống riêng tư của tr??? em lên mạng phải có sự đồng ý của cha, mẹ, người chăm sóc tr??? em và trẻ em từ đủ 7 tuô??i trở lên; có trách nhiệm bảo đảm an toàn thông tin của trẻ em…
Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Chương trình hành động quốc gia vì tr??? em giai đoạn 2021-2030; và Chương trình “Bảo vệ và hỗ trợ tr??? em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021-2025”… Bên cạnh đó, Việt Nam và các nước ASEAN đã thống nhất thông qua Tuyên bố về Bảo vệ tr??? em khỏi tất cả các hình thức bóc lột và lạm dụng trực tuyến trong ASEAN (năm 2019) và Tuyên bố về xóa bỏ bắt nạt tr??? em trong ASEAN, trong đó có bắt nạt tr??? em trên môi trường trực tuyến (năm 2021).
Các bô??, ngành liên quan đã có nhiều hoạt động cụ thể để bảo vệ tr??? em trên môi trường mạng. Đáng chú ý, Bộ Lao đô??ng, Thương binh và Xã hô??i phối hợp chỉ đạo và thực hiện: Mạng lưới ứng cứu, bảo vệ tr??? em trên môi trường mạng; xây dựng, tích hợp các kênh thông báo trực tuyến về các vấn đề liên quan đến tr??? em trên môi trường mạng với Tổng đài 111.
Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công an đã phô??i hợp kiểm tra, xử lý kịp thời các nội dung đăng tải trên các báo điện tử, mạng xã hội có nội dung xấu, độc, ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của tr??? em và từ phản ánh của người dân qua Tổng đài 111. Tăng cường triển khai các biện pháp kỹ thuật, chặn lọc, gỡ bỏ nội dung không phù hợp với trẻ em. Bên cạnh đó là sử dụng chính môi trường mạng để tăng cường sáng tạo tương tác trên môi trường mạng, nâng cao nhận thức của cha mẹ và trẻ em.
Theo thô??ng kê, quý I/2023, Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an đã điều tra xác minh xử lý 135 vụ việc các đối tượng sử dụng mạng xã hội để thực hiện hành vi phạm tội liên quan đến trẻ em, trong đó có 116 vụ việc liên quan đến xâm hại bạo lực trẻ em, 13 vụ việc liên quan đến phát tán thông tin cá nhân về trẻ em… Thời gian qua, Bô?? Công an cũng đã ngăn chặn khoảng 10.000 trang Web có nội dung đồi trụy độc hại đối với trẻ em. Nhiều đối tượng sử dụng thông tin c???a tr??? em để thực hiện hành vi phạm tội, như vụ việc xảy ra từ đầu năm 2023, các đối tượng gọi điện cho phụ huynh học sinh để thông báo con bị bắt cóc, bị tai nạn phải đưa vào bệnh viện.... Lực lượng công an cũng đã triệt phá một số đường dây lừa bán qua mạng thông qua hình thức nhận con nuôi…
Thời gian tới, đê?? tiê??p tục nâng cao hiê??u quả công tác bảo vê?? trẻ em trong thê?? giới công nghê?? sô??, mô??t sô?? giải pháp được đê?? câ??p, bao gô??m:
Tiê??p tục xây dựng và hoàn thiện hành lang pháp lý, chê?? tài xử phạt đô??i với hành vi xâm hại trẻ em trên môi trường không gian mạng.
Giáo dục, truyền thông nâng cao nhận thức và trang bị kỹ năng cho trẻ em khi truy câ??p vào không gian mạng internet. Tăng cường tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng về những tác động tiêu cực của mạng xã hội nói riêng và của Internet nói chung để tr??? em và đặc biệt là các bậc phụ huynh biết, hướng dẫn con em mình lựa chọn những chương trình, nội dung phù hợp, bổ ích và biết tự bảo vệ thông tin bí mật riêng tư của mình và của con em mình khi tham gia mạng xã hội.
Triển khai các biện pháp, giải pháp kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nhằm ngăn chặn các trang web có nô??i dung không phù hợp đô??i với trẻ em. Yêu cầu các doanh nghiệp viễn thông, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ internet có các giải pháp khuyến cáo, hướng dẫn các thuê bao về cách thức quản lý truy cập thông tin trên mạng đối với tr??? em và thực hiện nghiêm việc ngăn chặn các nội dung thông tin trên mạng không phù hợp với tr??? em theo quy định của pháp luật.
Đâ??y mạnh các giải pháp nhằm tạo “vắc xin số” để bảo vệ tr??? em trong môi trường mạng. Theo đó, khuyê??n khích những sáng kiến phần mềm để chặn, lọc, gỡ bỏ, giám sát tr??? em sử dụng internet trong gia đình, trường học. Tăng cường xây dựng các ứng dụng, trò chơi lành mạnh, thu hút sự tham gia của tr??? em tìm hiểu những kiến thức, kỹ năng bổ ích trên môi trường mạng.
Tạo điều kiện cho tất cả tr??? em truy cập vào nguồn tài nguyên trực tuyến chất lượng cao; bảo vệ tr??? em khỏi những tổn hại trực tuyến như lạm dụng, bóc lột, buôn người, bắt nạt trực tuyến và tiếp xúc với các tư liệu không phù hợp; bảo vệ sự riêng tư và danh tính của trẻ em. Song song với đó, cần dạy kỹ năng công nghệ số để trẻ có thông tin, được tham gia và an toàn trên mạng; tuyên truyê??n giáo dục nâng cao chuẩn mực và thực tiễn đạo đức trong cô??ng đô??ng xã hô??i nhằm giúp bảo vệ và mang lại lợi ích cho trẻ em…
Có đánh giá nhanh và ở tầm chiến lược, dự báo, những kinh nghiệm các bài học của Việt Nam và quốc tế để có các giải pháp cụ thể hơn, thiết thực hơn nhằm bảo vệ tr??? em an toàn trên môi trường mạng; cũng như thúc đẩy các cơ hội để tr??? em có thể tham gia tích cực hơn trên môi trường mạng. Đồng thời, cần thúc đẩy thu thập thông tin, chia sẻ dữ liệu giữa các cấp, cơ quan, tổ chức trong nước cũng như khu vực và quốc tế.
Đâ??y mạnh hợp tác và thô??ng nhâ??t điều phối hoạt đô??ng giữa các bên liên quan như: Chính phủ, cô??ng đô??ng xã hội, các chuyên gia làm việc với trẻ em, cha mẹ và bản thân trẻ em, cơ quan truyền thông… để đảm bảo tr??? em an toàn trong thê?? giới công nghê?? sô??./.
Thu Hòa
Trang web Devil Fortune Entertainment